Onyinye nke Aristotle

Ndinaya

• Ọrụ Aristotle
• Ihe atụ nke onyinye Aristotle

Aristotle nke Estagira (384 BC-322 BC) bụ onye ọkà ihe ọmụma nke Masedonia nke mmepeanya Gris oge ochie, nke a na-atụle n'etiti ndị na-eche echiche nke West na echiche ya, anakọtara na akwụkwọ akụkọ 200 nke naanị 31 ka chekwara, nwere nkwado na mmetụta na akụkọ ọgụgụ isi anyị. ihe karịrị puku afọ abụọ.

Ihe odide ya lebara anya n'ọtụtụ mmasị, site na mgbagha, ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ụkpụrụ omume, physics, na ikwu okwu, ruo uri, ịgụ kpakpando, na bayoloji; mpaghara ihe ọmụma nke ọ rụrụ ọrụ mgbanwe, n'ọnọdụ ụfọdụ ọbụna ntọala: ya bụ ọmụmụ izizi izizi nke mgbagha na bayoloji na akụkọ ntolite.

Ọ bụ onye na -eso ụzọ ndị ọkà ihe ọmụma ndị ọzọ dị mkpa dị ka Plato na Eudoxus, n'ime afọ iri abụọ a zụrụ ya na Academy of Athens, n'otu obodo ebe ọ ga -emecha chọta Lyceum., ebe ọ ga -akụzi ihe ruo mgbe ọdịda nke onye na -eso ụzọ ya, Alexander nke Masedonia, makwaara dị ka Alexander Onye Ukwu. Mgbe ahụ ọ ga -aga obodo Chalcis, ebe ọ ga -anwụ n'afọ na -esote.

Ọnọdụ Aristotle bụ ntọala nke sayensị na nkà ihe ọmụma nke oge a, a na -asọpụrụkwa ya na nnọkọ, akwụkwọ akụkọ, na mbipụta mba ụwa.

Ọrụ Aristotle

Ọrụ ndị Aristotle dere nke fọrọnụ anyị bụ 31, n'agbanyeghị na onye dere ụfọdụ n'ime ha na -arụrịta ụka ugbu a. Oku a Corpus aristotelicum (Aristotelian body), otu ọ dị, Inmanuel Bekker mụrụ ya na Prussian, ewepụtara n'etiti 1831-1836 na ọtụtụ aha ya ka dị na Latin.

• Akwụkwọ nke Logic: Otu (Udi), Site na nkọwa (Site na nkọwa), Ntụle izizi (Analytica na -ebute ụzọ), Elekere nyocha (Azụ Analytica), Isiokwu (Isiokwu), Sophistic refutations (Site na sophisticis elenchis).
• Ihe ọmụmụ physics: Anụ ahụ (Ahụike), N'elu igwe (Nke caelo), Banyere ọgbọ na nrụrụ aka (Nke ọgbọ na nrụrụ aka), Ọnọdụ ihu igwe (Ọnọdụ ihu igwe), Nke eluigwe na ụwa (Nke Ụwa), Nke mkpụrụ obi (Site na anima), Akwụkwọ nta gbasara ọdịdịParva eke), Nke iku ume (Site na mmụọ), Akụkọ anụmanụ (Akụkọ anụmanụ, Akụkụ anụmanụ (Site n'ike mmụọ nsọ), Mmegharị anụmanụ (Sitemotu animalium, Ọganihu anụmanụ ()Site na incessu animaliumỌgbọ ụmụ anụmanụ (Site na ọgbọ ndụ), Agba (Site na coloribus), Nke ihe nyocha (Site audibilibus(Physiognomonic),Physiognomonica), Nke osisi (Site na plantis), Nke ihe ịtụnanya nụrụ (Site na mirabilibus auscultationibus), Mechanics (Mechanica), Nsogbu (Nsogbu), Nke ahịrị na -enweghị atụ (Site na lineis enweghị ntụkwasị obi), Ebe ifufe (Ventorum situs), Melisos, Xenophanes na Gorgias (edebiri MXG).
• Mụta maka metaphysics: Metaphysics (ihe ọmụmụ atọ)Metaphysica).
• Nkwekọrịta ụkpụrụ na iwu: Ụkpụrụ Nicomachean (Ethica Nicomachea), Ezigbo mmụọ (Omume ọma, Ụkpụrụ Eudemic (Ethica Eudemia), Akwụkwọ nta gbasara omume ọma na omume ọjọọ (Ngosipụta na nkọwa nke echicheỌchịchị,Ọchịchị), Akụ na ụba (Economic)Akụ na ụba) na Iwu nke ndị Atens (Usoro Athenaion).
• Nkọwa nke okwu mkparị na uri: Rhetorical nka (Rhetorica), Rhetoric ka Alexander (Rhetorica na Alexandrum) na uri (Uri egwu).

Ihe atụ nke onyinye Aristotle

1. Ọ wuru usoro nkà ihe ọmụma nke ya. N'ịbụ onye na -emegide echiche onye nkụzi ya Plato, onye ụwa mejupụtara ụgbọ elu abụọ: onye nwere ezi uche na onye nwere nghọta, Aristotle tụrụ aro na ụwa enweghị ngalaba. Ya mere, ọ katọrọ "Theory of forms" nke onye nkuzi ya, onye kwupụtara na ụwa nke echiche bụ ezi ụwa nakwa na ụwa nwere nghọta bụ naanị ngosipụta ya. Maka Aristotle, ihe mejupụtara ihe na ụdị, enweghị ike ijikọ ọnụ na isi mmalite nke eziokwu, enwere ike iru eziokwu ha naanị n'ike, ya bụ, site na ahụmịhe.

1. Ọ bụ ya bụ nna mgbagha. A na -ekwu na usoro nyocha izizi na ụkpụrụ nke izi ezi ma ọ bụ enweghị isi nke echiche bụ onye ọkà ihe ọmụma Gris a, site na iwu nke syllogism (mwepu). N'okwu nke aka ya, nke a bụ “okwu (logos) nke, guzobere ihe ụfọdụ, ọ ga -esite na ha pụta, maka ịbụ ihe ha bụ, ihe ọzọ dị iche ”; ya bụ, usoro maka iwebata nkwubi okwu site na otu ogige. Usoro a mere ka o kwe omume ịmụ usoro iche echiche n'onwe ya site na izi ezi ma ọ bụ adịghị mma nke ogige ahụ. Ihe nlereanya nke ka dị ire ruo taa.

1. O tinyere ụkpụrụ nke anaghị emegiderịta onwe ya. Onyinye ọzọ dị ukwuu na mgbagha bụ ụkpụrụ nke anaghị emegiderịta onwe ya, nke na-akọwapụta na ntụnye na mgbagha ya enweghị ike ịbụ eziokwu n'otu oge na n'otu echiche. N'ihi ya, echiche ọ bụla nke na -egosi ihe na -emegiderịta onwe ya nwere ike bụrụ nke ụgha. Aristotle tinyekwara mbọ ya n'ịmụ akụkọ ụgha (echiche na -adịghị mma), nke ọ chọpụtara ma kewaa ụdị isi iri na atọ.

1. Ọ tụrụ aro nkewa nke nkà ihe ọmụma. N'oge ahụ, a ghọtara nkà ihe ọmụma dị ka '' mmụta nke eziokwu '', yabụ ihe ọ masịrị ya sara mbara. Kama nke ahụ, Aristotle tụpụtara usoro ọzụzụ dabere na ya: mgbagha, nke ọ tụlere ịdọ aka na ntị nkwadebe; nkà ihe ọmụma, nke mejupụtara physics, mgbakọ na mwepụ na metaphysics; na nkà ihe ọmụma bara uru, nke gụnyere ụkpụrụ omume na ndọrọ ndọrọ ọchịchị.

1. Ọ tụpụtara ụkpụrụ omume ọma. Aristotle gbachiteere dị ka ihe dị mkpa omume ọma nke mmụọ, ya bụ, ndị metụtara echiche mmadụ, nke e kewara ya ụzọ abụọ: ọgụgụ isi na uche. Site na ha, mmadụ nwere ike ijikwa akụkụ enweghị uche ya. Ntụziaka ndị a ga -ejere ọtụtụ ụlọ akwụkwọ ihe ọmụma nke ga -abịa, onye nkewa ya n'etiti akụkụ ezi uche na enweghị uche ga -abanye n'ụdị ndị ọzọ, dị ka nkewa nke Ndị Kraịst n'etiti mkpụrụ obi na -adịghị emebi emebi na anụ ahụ na -anwụ anwụ.

1. Ọ kpughere echiche oge gboo nke ụdị gọọmentị. Ewere echiche a na -agbanweghi agbanwe n'ime ọtụtụ narị afọ ka emechara, ọ na -akwadokwa ọtụtụ usoro ndọrọ ndọrọ ọchịchị anyị ugbu a. Aristotle tụpụtara ụdị gọọmentị isii, nkewapụtara ma ha chọrọ ọdịmma nkịtị na ọnụọgụ ndị ọchịchị dị adị, ma ọ bụ:

• Ọchịchị ndị na -achọ ọdịmma ndị mmadụ:
  • Ọ bụrụ na otu onye na -achị: Ọchịchị
  • Ọ bụrụ na ole na ole na -achị: Aristocracy
  • Ọ bụrụ na ọtụtụ na -achị: Democracy
• Ndị ọchịchị na -eweda ha ala:
  • Ọ bụrụ na otu onye na -achị: ọchịchị aka ike
  • Ọ bụrụ na ole na ole na -achị: Oligarchy
  • Ọ bụrụ na ọtụtụ na -achị: Demagoguery

Ihe odide Aristotelian a na ọtụtụ ihe atụ ya enyerela ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme aka iwughachi ọtụtụ akụkụ Gris nke oge ahụ.

1. Ọ tụrụ aro ka ha debe usoro mbara igwe. Nlereanya a chere ụwa dịka ihe kwụ ọtọ (n'agbanyeghị okirikiri) nke kpakpando gbara gburugburu na gburugburu okirikiri. Ihe nlereanya a ka dịgidere ike na narị afọ niile, ruo mgbe Nicolás Copernicus na narị afọ nke 16 webatara ihe atụ nke gosipụtara Sun dị ka etiti nke eluigwe na ala.

1. Ọ mepụtara echiche anụ ahụ nke ihe anọ ahụ. Ozizi anụ ahụ ya dabere na ịdị adị nke ihe anọ dị mkpa: mmiri, ụwa, ikuku, ọkụ na ether. Onye ọ bụla, o kenyere ngagharị ebumpụta ụwa, ya bụ: abụọ nke mbụ kwagara n'etiti etiti eluigwe na ụwa, abụọ na -esote ha si na ya pụọ, ether wee na -agagharị n'etiti etiti ahụ. Ozizi a ka dịgidere ruo mgbanwe mgbanwe sayensị nke narị afọ nke 16 na 17.

1. O depụtara echiche nke ọgbọ na -enweghị isi. N'ịbụ onye Jan Van Helmont mezuru na narị afọ nke iri na asaa ma emesịa gụchaa ya site na ọmụmụ nke Louis Pasteur, tiori a nke ọdịdị ndụ na-atụghị anya ya tụrụ aro ka e kee ndụ site na iru mmiri, igirigi ma ọ bụ ọsụsọ, n'ihi ike na-emepụta ndụ site na ihe, nke ọ mekwara baptism dị ka onye aka ike.

1. Tọrọ ntọala maka akwụkwọ edemede. N'etiti gị Ọdịdị na nke ya Ederede, Aristotle mụrụ ụdị asụsụ na uri na -eitomi, na -emeri enyo Plato na -enyo enyo (onye ọ chụpụrụ na Republic na -edepụta ha dị ka ndị ụgha), wee si otú a tọọ ntọala maka ọmụmụ nkà ihe ọmụma nke ịka mma na nka edemede, nke o kewara ụzọ atọ:

• Epic Onye bu ụzọ akụkọ a, ọ nwere onye ogbugbo (onye na -akọ akụkọ) nke na -echeta ma ọ bụ na -akọ akụkọ ihe mere na ya mere na ọ dịtụghị anya na eziokwu nke ha.
• Ọdachi. Site n'ịmegharị ihe omume na ime ka ha mee n'ihu ọha, ụdị nnochite a bụ nke kachasị elu maka Aristotle na nke na -arụ ọrụ kacha mma maka polis, ebe ọ na -anọchite anya mmadụ karịa ya, yana ọdịda ya.
• Ihe ọchị. Yiri ọdachi, mana na -anọchite anya ụmụ nwoke karịa ha. Ihe nkiri ọchị na -atọ ọchị n'ime Ederede Ọ dị nwute na Aristotle furu efu.